Mindfulness: Hype voorbij of essentieel voor de toekomst van therapie?

Mindfulness, een methode geworteld in boeddhistische tradities, heeft zich van spirituele praktijk ontwikkeld tot een wetenschappelijk onderbouwde therapievorm binnen de GGZ. Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) combineert cognitieve gedragstherapie met mindfulness en wordt effectief ingezet bij psychische aandoeningen zoals depressie, angst en stress. Hoewel sommigen twijfelen of mindfulness een voorbijgaande trend is, tonen meerdere onderzoeken aan dat het een waardevolle interventie blijft binnen de moderne geestelijke gezondheidszorg.

De oorsprong en wetenschappelijke basis van MBSR en MBCT

Mindfulness komt voort uit boeddhistische meditatietechnieken die mensen helpen om in het moment aanwezig te zijn en automatische reacties op gedachten en emoties te doorbreken. Dankzij de inspanningen van Jon Kabat-Zinn werd mindfulness toegankelijker gemaakt, met name door de ontwikkeling van Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) en later MBCT, wat specifiek gericht is op het voorkomen van depressieve terugval.

Mindfulness in de GGz

In de GGZ wordt mindfulness breed toegepast, zowel bij terugkerende depressie als bij stress en angststoornissen. Uit onderzoek blijkt dat MBCT bijzonder effectief is bij de preventie van depressieve terugval. Volgens een studie van Kuyken et al. (2016) verlaagt MBCT het risico op terugval met 43% vergeleken met reguliere zorg. De methode helpt cliënten om negatieve gedachten te herkennen zonder erin meegezogen te worden, waardoor ze veerkrachtiger worden en beter omgaan met stressvolle situaties.

Boek nu onze MBCT training voor GGz-professionals of download hier het whitepaper Mindfulness Based Cognitive Therapy binnen de therapeutische setting.

Relevantie binnen richtlijnen en behandelprotocollen

Mindfulness heeft zijn waarde bewezen en is opgenomen in richtlijnen zoals die van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Deze richtlijnen bevelen MBCT aan als een evidence-based interventie voor de behandeling van terugkerende depressie. In Nederland wordt MBCT ook erkend door de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve Therapie (VGCt) en maakt het deel uit van behandelprotocollen voor een breed scala aan psychische aandoeningen. Deze integratie in behandelrichtlijnen toont aan dat mindfulness veel meer is dan een trend.

Voordelen voor professionals en cliënten

Voor GGz-professionals biedt mindfulness een krachtige tool om cliënten te ondersteunen in hun herstel. Cliënten leren om automatische denkpatronen te doorbreken en krijgen meer grip op hun emoties. Daarnaast blijkt mindfulness ook gunstig voor therapeuten zelf. Volgens Shapiro et al. (2007) vermindert het beoefenen van mindfulness het risico op burn-out bij therapeuten en helpt het hen om bewuster en empathischer aanwezig te zijn in hun sessies.

Mindfulness als antwoord op hedendaagse prikkels

In de huidige samenleving, waarin mensen constant worden overspoeld door prikkels zoals mobiele telefoons, nieuws en sociale interacties, biedt mindfulness een effectieve oplossing. Door mindfulness te beoefenen, leren mensen langdurige vaardigheden aan om bewuster en minder reactief om te gaan met zowel interne gedachten als externe prikkels. Dit leidt tot gedragsveranderingen en veerkracht in het dagelijks leven, ongeacht welke psychische aandoeningen in de GGZ worden behandeld. De kracht van mindfulness is dat het in deze tijd voor iedereen relevant is.

Conclusie: geen hype, maar onmisbaar onderdeel

Mindfulness is geen hype, maar een onmisbaar onderdeel van moderne therapie. Door de wetenschappelijke onderbouwing en opname in richtlijnen blijft het relevant voor professionals in de GGz. MBCT helpt niet alleen cliënten om hun psychische klachten te beheersen, maar biedt ook therapeuten de mogelijkheid om hun eigen welzijn te verbeteren.

Meer weten over hoe mindfulness kan worden toegepast in jouw praktijk? Boek nu onze training voor professionals of download hier de whitepaper: Mindfulness binnen de therapeutische setting.

Bronnen:

1. Kuyken, W., et al. (2016). “Efficacy of Mindfulness-Based Cognitive Therapy in Prevention of Depressive Relapse.” JAMA Psychiatry, 73(6), 565-574.
2. Segal, Z. V., Williams, J. M., & Teasdale, J. D. (2018). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Depression.
3. Shapiro, S. L., Brown, K. W., & Biegel, G. M. (2007). “Teaching Self-Care to Caregivers: Effects of Mindfulness-Based Stress Reduction on the Mental Health of Therapists in Training.” Training and Education in Professional Psychology, 1(2), 105-115.
4. NICE Guidelines (2019). “Depression in Adults: Recognition and Management.”
5. Van Dam, N. T., van Vugt, M. K., Vago, D. R., Schmalzl, L., Saron, C. D., Olendzki, A., & Meissner, T. (2018). “Mind the Hype: A Critical Evaluation and Prescriptive Agenda for Research on Mindfulness and Meditation.” Perspectives on Psychological Science, 13(1), 36-61.